12 Redenen Waarom je Kip Windeieren Legt

Kippen.be wordt gesteund door z’n lezers. Wanneer je via onze links een aankoop doet, kunnen we hierop een commissie verdienen. Meer informatie hierover op onze ‘Privacybeleid‘ en ‘Disclaimer‘ pagina.

Eieren met een zachte schaal, beter gekend als windeieren, komen vrij vaak voor. Als je kippen houdt is de kans heel groot dat je hennen ooit eens een windei zullen leggen. Dat wil niet meteen zeggen dat er een probleem is.

We overlopen hier 12 redenen waarom een kip een windei legt, zodat je eventuele problemen kan uitsluiten.

Eerst duiken we in de wereld van eieren en eierschalen, om beter te begrijpen hoe een windei ontstaat.

• Wat zijn windeieren?
• Oorzaken van windeieren
• 12 redenen waarom een kip windeieren legt
• Hoe windeieren voorkomen?
• Kan je windeieren eten?

Wat zijn Windeieren?

Windeieren zijn normale eitjes die een zeer dunne schaal of zelfs helemaal geen schaal hebben. Het membraam onder de schaal houdt de dooier en het eiwit bij elkaar. Eieren met dunne schaal zijn erg kwetsbaar en barsten soms al in het lichaam van de kip, waardoor de eileider kan beschadigd worden en je kip kan sterven.

Je kan windeieren heel gemakkelijk met je vingers breken. Ze voelen aan als waterballonnen en zijn heel kwetsbaar. Vaak liggen ze gebroken in het hok of de ren, maar ze kunnen ook in hun geheel uit de kip komen.

SOS Windeieren

Om windeieren of misvormde eieren te voorkomen kan je als kippenhouder een aantal voorzorgsmaatregelen in acht nemen.

Een constante bron aan calcium aanbieden via kippengrit of oesterschelpen is een eerste stap. Biedt de schelpen aan in een apart bakje in de ren. De kippen eten wat ze nodig hebben, het is niet nodig om dit onder het voer te mengen.

Daarnaast kan je voedingssupplementen toevoegen aan het kippenvoer. Dit is vooral nodig bij hennen die volop aan de leg zijn en vooral bij legkippen die een grote hoeveelheid aan eieren leggen, zoals de bruine legkip of de Bleu De Landes. Deze legkippen leggen bijna dagelijks. Zij hebben dus meer nood aan calcium dan andere kippen.

Oorzaken van Windeieren

Windeieren zijn een vaak voorkomend iets bij kippen en meestal ook niets om je zorgen over te maken. Ze zijn vaak simpelweg een foutje tijdens de ontwikkeling van het ei in de eileider.

Het duurt ongeveer 20 uur voordat een eierschaal zich heeft ontwikkeld binnen de klier die verantwoordelijk is voor de vorming van de schaal. Een windei komt het vaaktst voor bij een gebrek aan calium of als het ei te snel door de eileider gaat.

In totaal duurt het ongeveer 24 uur om een ​​heel ei te vormen. Kippen hebben enorm veel mini-dooiers klaarzitten in hun eierstok, waarvan er elke dag eentje wordt omgevormd in een compleet ei.

De ontwikkeling van een ei begint bij de dooier, die vertrekt in de eierstok. Zodra de dooier vertokken is, gaat hij door de magnum, waar het eiwit vorm krijgt.

Vervolgens gaat het ei naar de isthmus, waar het omliggend membraan wordt gevormd. De eierschaal wordt gemaakt eens het ei in de baarmoeder aankomt, bij vogels heet de baarmoeder eigenlijk de schaalklier. Vanaf dat moment duurt het ongeveer twintig uur voordat het ei via de cloaca het lichaam van de kip verlaat.

In het geval van een windei gaat alles in dit proces goed tot de schaal in de schaalklier moet worden gevormd.

Er kunnen meerdere zaken mislopen:

• er zijn onvoldoende voedingsstoffen, zoals calcium en eiwitten, om de schaal op te bouwen
• een medische aandoening zoals infectieuze bronchitis verhindert dat de schaalklier zijn werk doet
• het ei wordt te snel naar buiten geduwd, waardoor het niet genoeg tijd krijgt om zich te ontwikkelen

Nu we weten hoe een ei gevormd wordt, kunnen we kijken naar de belangrijkste redenen waarom een ​​kip windeieren legt.

12 Redenen Waarom een Kip Windeieren Legt

Er zijn verschillende redenen waarom kippen soms windeieren leggen. Als het sporadisch eens voorvalt is het eigenlijk niets om je zorgen over te maken. Enkel wanneer verschillende kippen plots windeitjes leggen of wanneer het frequent voorkomt, is het nodig om de mogelijke oorzaken onder de loep te nemen.

We bespreken hier 12 vaak voorkomende redenen voor het leggen van windeieren, zoals stress, calciumtekort of bepaalde ziektes die voor zachte eierschalen kunnen zorgen.

1. Begin van de Leg

Het is heel gebruikelijk dat jonge kippen vreemd gevormde eieren leggen aan het begin van de legperiode. De schaalklieren zijn nog niet volgroeid en het legapparaat is nog niet volledig up to date. Dit is perfect normaal en verdwijnt zodra de kip een aantal eitjes heeft gelegd. Sommige hennen leggen windeieren of vreemd gevormde eieren, andere miniatuureieren, ook wel hanescheten genoemd, of leggen eieren met een dubbele dooier.

Het leggen van een ei is erg veeleisend voor een kip en het legapparaat is een complex systeem. Kippen kunnen niet alle calcium die nodig is voor het vormen van de eierschaal uit hun voedsel halen. Daarom halen ze extra calciumreserves uit hun skelet.

Kippen hebben botten die extra calcium kunnen opslaan in het botweefsel, zoals het dijbeen (femur) en het scheenbeen (tibia). De botten in hun vleugels en tenen hebben ook dit speciale botweefsel op de oppervlakte.

Dit soort botten wordt medullaire botten genoemd. Kippen mobiliseren bijna de helft van het calcium in hun botten om aan het calcium in de voeding toe te voegen. Zonder het extra calcium uit de medullaire botten legt een kip breekbare eieren met zwakke schalen.

Bij jonge kippen moet dit hele proces nog op gang komen zodat ze hun eerste eieren kunnen produceren. Het is daarom belangrijk om tijdig over te gaan op voer voor volwassen legkippen, waarin voldoende calcium zit. Door je kippen een drietal weken voor hun eerste ei (+- 19 weken oud) over te schakelen op legvoer, kunnen ze wat calciumreserves opbouwen.

2. Calciumtekort

Een eierschaal is bijna volledig gemaakt van calciumcarbonaatkristallen. Kippen halen het nodige calcium zowel uit hun voer als uit hun beenderen. Volwassen leghennen halen zelfs 47 procent van het nodige calcium uit hun skelet om een eierschaal te maken.

Het ei blijft 20 uur in de schaalklier om deze kristallen te vormen, maar als er te weinig calcium is kan de schaal zich niet vormen. Zorg ervoor dat leghennen toegang hebben tot legvoer en extra calciumbronnen zoals oesterschelpen of grit.

Voor legkippen die bijna dagelijks leggen, is extra aanvullende voeding nodig om de eieren sterk en gezond te houden. Een ei maken vergt veel van een kip en calciumtekorten zullen vaker voorkomen bij kippen die veel eieren leggen zoals de typische bruine legkip.

3. Stress

Stress is één van de belangrijkste oorzaken van een vertraagde leg en vreemd gevormde eierschelpen. Als kippen gestresseerd geraken voordat de dooier de schaalklier bereikt (waar de eierschaal wordt gevormd), kan dit proces worden beïnvloed, wat resulteert in eieren met een zachte schaal of eierschalen met een vreemde vorm of structuur.

Hoe hoger de stressniveaus en hoe langer het duurt, hoe abnormaler de misvormingen en hoe dunner de eierschalen kunnen zijn. Stress verstoort de eierproductieprocessen en kan tegelijkertijd het leggen van eieren versnellen. Stress kan een kip zelfs in de overlevingsmodus zetten en het leggen van eieren volledig stilleggen.

Er zijn meerdere redenen waarom kippen stress hebben. Veelvoorkomende voorbeelden zijn:

• wanneer ze naar een nieuw kippenhok verhuizen of wanneer ze aan een toom worden toegevoegd
• als er niet genoeg bewegingsruimte is in de ren en/of het hok
• als er een agressieve haan is of wanneer er gepikt en gepest wordt
• als een kip in de rui is
• wanneer ze leven in donkere omstandigheden
• na een roofdieraanval
• bij een uitbraak van bloedluis of andere parasieten
• wanneer de kip een virale of bacteriële infectie heeft

De link tussen stress en abnormaal gevormde eieren is zo sterk dat de eierindustrie het aantal vreemd gevormde eieren telt om het stressniveau van de kippen te bepalen.

Merk je dat je kippen gevoelig zijn aan stress, door bijvoorbeeld een verhuis of na een roofdieraanval, voeg dan tijdelijk elektrolyten aan het drinkwater toe. Door elektrolyten aan het drinkwater toe te voegen stimuleer je de voer- en wateropname en ondersteun je de spijsvertering. Zo zijn je kippen snel weer de oude.

4. Hittegolf

Een andere reden voor windeieren is hittestress. Hete temperaturen en hittegolven zorgen er niet alleen voor dat je kip gestresseerd geraakt, maar verstoren ook hun lichaamsprocessen. De meeste kippenrassen kunnen goed koude temperaturen verdragen, maar kunnen minder goed tegen de warmte.

Een voorbeeld van zo’n verstoord lichaamsproces is het ontbreken van het eiwit calbindin-D28k. Dit specifieke eiwit is essentieel voor de opbouw van de eierschaal. Bij te hoge lichaamstemperaturen ontbreekt het eiwit in de eierschaalklier en kan deze zijn werk niet goed doen. 

Als de temperatuur in het kippenhok oploopt tot boven 27°C heeft dit een negatieve invloed op de dikte en dichtheid van de eierschaal. Hittestress vermindert over het algemeen de hoeveelheid circulerend ionisch calcium in het bloed van je kip.

Een goed geventileerd kippenhok is daarom essentieel, zowel zomer en winter, maar zeker tijdens de warme maanden.

Kippen kunnen niet zweten, ze hebben geen zweetklieren. Ze koelen zichzelf af door te hijgen waardoor het ademhalingssysteem een actieve rol speelt bij deze thermoregulatie. 

Als het warm wordt, zal de ademhaling versnellen waardoor de kip kan afkoelen. Hierbij komen echter grote hoeveelheden kooldioxide (CO₂) vrij, die nodig zijn om het calciumcarbonaat (CaCO₃) in de eierschaal op te bouwen. 

Een manier om deze tekorten te voorkomen, is door je kippen koolzuurhoudend water te laten drinken of door elektrolyten toe te voegen aan het drinkwater.

Hitte treft meestal meerdere leden van de toom, en zeker in combinatie met slechte verluchting in het kippenhok kan dit leiden tot zware gezondheidsproblemen. Bij onvoldoende ventilatie kan de luchtkwaliteit in het hok drastisch achteruit gaan door ammoniakdampen. Deze ontstaan doordat bacteriën in kippenuitwerpselen stikstof afbreken en zo giftige dampen genereren met een zeer doordringende geur. Dit zal je kippen hinderen in hun dagelijkse gewoontes, stress bezorgen en hun ogen irriteren.

Zorg er daarom tijdens hete zomers steeds voor dat:

• er voldoende ventilatie is in het kippenhok
• er voldoende beschutting en schaduw is in de ren
• je de kippen in het oog houdt bij extreme hitte

5. Infectieuze Bronchitis

Er bestaan wel wat vaker voorkomende ziektes bij kippen die windeieren als symptoom hebben, maar één van de meest voorkomende is Infectieuze Bronchitis.

Infecieuze Bronchitis is een veel voorkomende luchtwegaandoening die wordt veroorzaakt door het aviaire coronavirus. Het is niet altijd duidelijk dat een luchtwegaandoening de dikte van de eierschaal kan beïnvloeden en wordt daarom vaak over het hoofd gezien bij het diagnosticeren van windeieren.

Infectieuze Bronchitis verstoort eierschaalmineralisatie in het magnum, het orgaan waar het eiwit rond de dooiers wordt gevormd. Het resultaat is een dunne, vervormde, of door het lichaam gegolfde eierschaal.

6. Andere Ziektes

Eieren met een dunne eischaal kunnen het gevolg zijn van verschillende ziektes, die daarom niet rechtstreeks te maken hebben met elkaar.

Wanneer het lichaam van de kip een ziekte wil bestrijden, worden alle andere minder belangrijke biologische processen tijdelijk op de tweede plaats gezet. Bij ernstige ziekte kan je kip zelfs volledig stoppen met leggen. Het immuunsysteem van de kip gebruikt alle energie om te overleven en te genezen.

Sommige ziektes hebben echter wel een directe invloed op de leg van een kip:

• Aviaire Osteoporose is een veelvoorkomende aandoening bij legbatterijhennen. Kippen vertonen verlies van structureel botweefsel. Dit komt vooral tot uiting tijdens de leg omdat de schildklier te veel calcium uit de mergbeenderen gebruikt. Dit resulteert in breuken en dunne eierschalen, maar soms ook in misvormde benen en moeite met rechtop te staan.
• Egg Drop Syndrome – een virale ziekte die zich richt op legkippen. Het virus dat het Egg Drop Syndrome veroorzaakt, is afkomstig van eenden en ganzen. Het werd waarschijnlijk overgedragen op kippen door besmette vaccins. Bij een infectie veranderen de eieren eerst van kleur. Daarna leggen kippen kleinere eieren met dunne schaal, zachte schaal of schaalloze eieren.
• Ei Peritonitis – een aandoening die ontstaat wanneer de dooier van een ei op een of andere manier uit de eileider raakt en vrij rondzwermt in de buik van de kip. Dit leidt tot een ontsteking van het buikvlies. Deze aandoening gaat hand in hand met secundaire infecties en kan resulteren in zachte eieren met dunne schaal of schaalloze eieren.

Er zijn nog andere ziekten die indirect de eierschaalproductie kunnen beïnvloeden. Vaak is dit op het eerste zicht niet zo vanzelfsprekend.

Andere ziekten

Volgende andere ziekten kunnen dunne eierschalen tot gevolg hebben:

• Aviaire Intestinale Spirochetose: een darmaandoening veroorzaakt door een bacteriële infectie. Kippen leggen kleinere eieren met bleke dooiers en dunne, arme eierschalen.
• Defecte schaalklier: de eierschaal ontwikkelt zich in de schaalklier, dus een onderontwikkelde schaalklier of een andere aandoening van de schaalklier heeft direct invloed op de eierschaal.
• Salpingitis: een ontsteking van de eileider, meestal als gevolg van een bacteriële infectie van de cloaca, resulteert vaak in misvormde eieren met dunne eierschalen
• Ornithobacteriose: een besmettelijke bacteriële ziekte die kan resulteren in kleinere, misvormde of dunne eierschaal.
• Vogelgriep: een wereldwijde besmettelijke virale infectie die de luchtwegen en meerdere organen kan aantasten.
• Chronische luchtwegaandoeningen: mycoplasmose is een veel voorkomende aandoening van de bovenste luchtwegen.
• Ochratoxicose: vergiftiging met mycotoxinen gegenereerd door schimmels; besmetting wordt vaak gezien in commercieel voer.
• Eierstoktumoren: helaas komen eierstoktumoren regelmatig voor bij kippen
• Ziekte van Newcastle : De ziekte van Newcastle is een wereldwijde virale ziekte met vreselijke symptomen zoals een verdraaide nek en vleugelverlamming

7. Vitaminetekort

Vitamine D is een in vet oplosbare vitamine die een prominente rol speelt bij calciumverwerking. Het is een essentiële vitamine nodig voor groei, botgezondheid en eierschaalvorming.

Wanneer kippen te weinig vitamine D binnen krijgen leggen ze minder eieren, kleinere eitjes of misvormde eieren met dunne schalen. Ernstige vitamine D tekorten kunnen leiden tot een te laag calciumgehalte en in extremere fases tot een weke snavel en misvormingen van de poten. Chronische tekorten resulteren in lagere botdichtheden en een verhoogd risico op osteoporose.

Er zijn verschillende soorten vitamine D. Vitamine D3 is de belangrijkste en verantwoordelijk voor de leg en de verwerking van calcium. Daarnaast speelt deze ook een vitale rol bij de groei van kuikens.

Kippen krijgen op twee manieren vitamine D3 binnen:

• door direct zonlicht
• via de voeding en optionele vitamine D3-supplementen

Bij het toevoegen van supplementen aan de voeding is het belangrijk om de dagelijkse aanbevelingen niet te overschrijden. Volwassen legkippen zouden rond de 3500 IE/kg vitamine D3 moeten zitten. Een overdosis vitamine D3 kan leiden tot een teveel aan calcium in de bloedbaan, met hypercalciëmie als gevolg. Dit kan leiden tot hartproblemen en leverproblemen.

8. Mangaantekort

Mangaan is een essentiële voedingsstof voor kippen. Het is een co-enzym in de biologische processen van bot- en eierschaalvorming. Het is ook een essentiële voedingsstof in de werking van verschillende eiwitten. Mangaangebrek resulteert in dunne, misvormde of zachte eieren en kan leiden tot kromme snavels bij opgroeiende kuikens.

De huidige richtlijnen voor leghennen en vleeskuikens raden dagelijks 60 mg/kg mangaan aan. Voeding bevat echter vaak meer mangaan dan de dagelijkse aanbeveling, en tekorten zijn eerder zeldzaam.

Sommige fokkers zijn er van overtuigd dat het toevoegen van extra mangaan aan kippenvoeding helpt bij de leg. Wetenschappelijke studies concludeerden echter dat het toevoegen van anorganische mangaansuppletie tot 200 mg/kg de legprestaties niet verbetert.

Er is wel een verschil tussen organische en anorganische mangaansupplementen. In sommige gevallen lijkt het erop dat een verhoging tot 90 mg/kg de kwaliteit en dikte van de eierschaal kan verbeteren.

9. Genetica van eierlagen

Door selectief te fokken veranderen sommige kippenrassen, zoals de Leghorn, in echte legmachines die meer dan 300 eieren per jaar leggen. De kippen worden genetisch geselecteerd op hun legkwaliteiten, niet op de dikte van hun eierschalen.

Om op zo’n snel tempo eieren te kunnen produceren, moet het ei veel sneller door de eileider passeren. Als het ei niet lang genoeg in de schaalklier blijft, zal de schaal dunner zijn. Soms komen de eieren zelfs zo snel dat kippen twee eieren op één dag leggen.

Door hun genetica zijn legkippen vaak vatbaarder voor het leggen van windeieren.

10. Leeftijd en Legperiode

Wanneer hennen ouder worden, wordt het legsysteem langzaam uitgeschakeld. Er zullen minder eieren kome, en vaker vreemd gevormde eieren of windeieren. De stofwisseling vertraagt ​​naarmate kippen ouder worden.

De kans op windeieren is groter naarmate een hen ouder wordt. Wanneer het einde van de leg nadert, neemt de kwaliteit van de eierschaal af, wat resulteert in een dunne schaal of vreemd gevormde schaal. Door ouderdom verandert de schaalstructuur en neemt de schaaldikte langzaam af. Uiteindelijk stopt je kip helemaal met leggen.

11. Voeding en Overgewicht

Kippen moeten voldoende voedingsstoffen binnen krijgen die hen helpen bij de vorming van de eierschaal. Calcium en vitamine D3 zijn belangrijk, maar ook andere vitamines en mineralen, zoals vitamine C en fosfor, spelen een grote rol bij de stofwisseling.

Vele mensen geven hun kippen regelmatig etensresten, of tafeloverschotjes. Kippen lusten vrijwel alles en zo is niets weggesmeten. Hier is echter een grote ‘maar’ aan verbonden. Kippen voeren met keukenrestjes lijkt misschien een goed idee, maar leidt vaak tot een tekort aan essentiële voedingsstoffen. Voedselsoorten zoals tarwe bevatten onvoldoende eiwitten voor legkippen. En maïs bijvoorbeeld kan ervoor zorgen dat er vet ophoopt rond de organen van de kippen.

Je kippen krijgen zo sneller overgewicht, met als logisch gevolg dat ze minder eieren zullen leggen en dat de gelegde eieren van mindere kwaliteit zijn.

Geef de voorkeur aan kwaliteitsvol legvoer, en beperk tafelrestjes. Laat je kippen ook zo vaak mogelijk vrij rondlopen, indien dit mogelijk is. Zo krijgen ze voldoende beweging.

12. Daglicht

Kippen slapen als het donker is en zullen afhankelijk van het aantal uren daglicht, vroeg of laat op stok gaan. Gedurende het jaar krijgen ze verschillende hoeveelheden zonlicht, afhankelijk van de lengte van de dag.

Dit daglicht reguleert ook hun leg. Tijdens de winter leggen kippen daarom vaak minder of stoppen zelfs volledig met leggen. Soms wordt er om die reden kunstlicht geplaatst in het kippenhok, om de dagen kunstmatig te verlengen, zodat hennen blijven leggen.

Daglicht heeft ook een grote invloed op de eikwaliteit en de dikte van de eierschaal. Licht reguleert belangrijke hormonen van de kip die een cruciale rol spelen bij de ontwikkeling van eieren. Het luteïniserend hormoon (LH) en het follikelstimulerend hormoon (FSH) reguleren essentiële processen in de eileider en de follikel. Oestrogeen activeert het voortplantingssysteem en wordt gereguleerd door licht.

Weinig daglicht kan de productie en kwaliteit van eieren verminderen, waardoor de kans op zachte en dunne eieren groter wordt. Kunstlicht wordt frequent gebruikt in legbatterijen om de eierproductie te verhogen. 

We raden echter af om kunstlicht in je kippenhok te plaatsen. Laat je kippen hun welverdiende winterrust nemen, het is goed voor ze. Zodra de dagen weer wat lengen, beginnen ze opnieuw te leggen.

Hoe Windeieren Voorkomen?

Je kan niet vermijden dat je kip af en toe eens een ei met zachte schaal zal leggen. Als dit eens een keertje voorvalt is dit niets om je zorgen over te maken. Maar om uit te sluiten dat je kip door gezondheids-of andere problemen windeieren legt, neem je best een aantal basiszaken in acht. De belangrijkste zijn: een stressvrije omgeving, kwaliteitsvol eten en voldoende daglicht.

Daarnaast zijn er nog een aantal factoren die bijdragen aan gezonde en goed gevormde eitjes.

• Geef je kippen voeding dat calcium, fosfor, mangaan en essentiële voedingsstoffen bevat. Beperk tafelrestjes
• Zorg voor voldoende ruimte in het hok en de ren, hoe meer plaats ze hebben, hoe beter
• Bescherm je kippen tegen roofdieren; elke aanval brengt stress met zich mee
• Vermijd sociale stress door pestkoppen of agressieve hanen te scheiden van de groep
• Zorg voor een goede ventilatie van het kippenhok
• Voldoende daglicht is essentieel, vermijd kustlicht in de winter
• Zorg voor schaduw en verkoeling tijdens hete zomers

Kan je Windeieren Eten?

Nee, het is niet veilig om windeieren te eten, omdat ze geen eierschaal hebben. De eierschaal met z’n natuurlijke beschermlaag vermijdt dat bacteriën uit vuil, uitwerpselen en bloed in het ei kunnen dringen. Het eten van windeieren kan leiden tot voedselvergiftiging, salmonella-infecties, misselijkheid, braken en diarree.

Als een kip een ei legt, is er op de eierschaal nog een dunne, afwasbare, natuurlijke beschermlaag aanwezig. Het is best om die beschermlaag te laten zitten. Daarom wordt ook afgeraden om eieren te wassen, omdat je op die manier de natuurijke coating verwijdert.

Overzicht

Eieren met een zachte schaal, beter gekend als windeieren komen vaak voor en hoeven niet per se een probleem te zijn. Aan het begin en aan het einde van de leg, komt het zelfs vrij vaak voor dat kippen eieren met dunne of zachte schaal produceren.

De eierschaal vormt zich in de schaalklier van een kip en wordt mee gevormd door calcium die de kip uit voeding haalt, maar ook uit haar medullaire botten. Medullaire botten zijn skeletbotten die calciumreserves kunnen opslaan.

Windeieren komen voor wanneer er een probleem is met de schaalklier, onvoldoende calcium of andere voedingsstoffen aanwezig zijn om de schaal te vormen, of wanneer het ei te snel passeert zodat de schaal onvoldoende tijd heeft om zich te vormen.

Dit allemaal kan worden veroorzaakt door slechte voeding, stress, hitte, gebrek aan daglicht, ziektes of algemene gezondheidsproblemen. 

Wilt je meer lezen over gezondheidsproblemen en ziektes bij kippen, neem dan zeker een kijkje op onze ‘Gezondheid‘ pagina.