Legnood Bij Kippen: Symptomen en Behandeling

Het leggen van eitjes is een natuurlijk onderdeel van de voortplantingscyclus van een kip, maar soms kan er iets mis gaan. Een ernstige en mogelijk levensbedreigende situatie wordt ‘legnood’ genoemd, een aandoening waarbij een ei vast komt te zitten in het voortplantingsstelsel van een kip.

We bekijken legnood even van korterbij en bespreken de oorzaken, symptomen, behandeling en enkele tips om te voorkomen dat legnood voorvalt.

Wat is Legnood bij Kippen?

Legnood bij kippen is wanneer een ei fysiek vast komt te zitten in de eileider, meestal tussen de schaalklier en de cloaca. Dit is een noodsituatie omdat de kip het ei niet zonder hulp kan uitpersen. In dit geval wordt spreken we van legnood.

Om het legnood beter te begrijpen, moet je een duidelijk beeld hebben van het voortplantingssysteem van een kip . Het bestaat namelijk uit twee delen:

• Eierstokken (in tegenstelling tot zoogdieren hebben kippen een enkele eierstok – de linkse) 
• Oviduct (waaronder de baarmoeder of schaalklier) 

Het ei beweegt door het voortplantingskanaal, waarbij het puntige uiteinde van de eierstok naar de schaalklier loopt, waar de schaal rond het ei wordt gevormd.

Tijdens dit proces moet het ei draaien zodat het stompe uiteinde als eerste naar buiten komt.

De oorzaak van het binden van eieren is dat het ei de rotatie niet voltooit , waardoor het ei vast komt te zitten. Simpel gezegd, als het ei zijn draaimanoeuvre niet kan voltooien, komt het vast te zitten in het voortplantingsstelsel van de kip.

Is Legnood bij Kippen Gevaarlijk?

Ja, legnood is gevaarlijk en een noodsituatie waarbij onmiddellijke actie nodig is. Kippen met legnood lopen het risico op complicaties zoals infecties, bloedingen of schade aan de eileiders. In ernstige gevallen, en indien onbehandeld, kan legnood fataal zijn. Indien het ei niet binnen 48 uur wordt verwijderd, kan de kip eraan sterven.

Eerste Hulp Bij Legnood

Bij legnood is altijd de hulp van een dierenarts nodig, maar in milde gevallen kan eerste hulp nuttig zijn. Het kan helpen om de symptomen te verzachten tot er veterinaire hulp beschikbaar is. Eerste hulp bij legnood omvat vier aspecten. 

1. Rustige omgeving : Zet de kip in legnood apart van de rest en plaats ze in een rustige, stressvrije ruimte. 
2. Rehydratatie : Rehydrateer de kip met water of elektrolyten. Vergeet niet dat een kip in legnood niet uit zichzelf zal drinken, wat betekent dat je waarschijnlijk een spuit of druppelaar moet gebruiken. Het toevoegen van calcium– en vitamine D-supplementen wordt ook aanbevolen. 
3. Vochtige warme ruimte: Plaats de kip in een broedmachine bedekt met natte handdoeken of zet ze in een bad met lauw water gedurende 5 tot 10 minuten.
4. Gebruik glijmiddel rond de cloaca: Smeer het gebied rond de cloaca in met een glijgel. Dit kan helpen om het ei toch op natuurlijke wijze te laten passeren.

Wat je Niet Moet Doen! 

Volgende zaken doe je best NIET wanneer je een kip met legnood probeert te helpen:

• De buik masseren, je loop het risico het ei intern te breken en zo infecties te veroorzaken
• Olie gebruiken in plaats van glijmiddel, deze kunnen snel ranzig worden 
• Dierenarts hulp uitstellen, aangezien je minder dan 48 uur hebt om het ei te verwijderen

Oorzaken van Legnood bij Kippen

Verschillende mogelijke oorzaken en factoren dragen bij aan legnood. We geven een overzicht van de belangrijkste onderliggende problemen : 

1. Slecht dieet: Metabolisch gesproken is het leggen van eieren een veeleisend proces dat veel voedingsstoffen vereist, waaronder calcium en eiwitten. Diëten van lage kwaliteit verhogen het risico op legnood. 
2. Zwaarlijvigheid: Kippen met overgewicht hebben zwakkere spieren die niet voldoende samentrekken om eieren uit te persen. 
3. Gebrek aan legnesten: Als er geen geschikt legnest is, kunnen kippen de eieren inhouden totdat er één beschikbaar is, wat kan resulteren in legnood. 
4. Stress: Stress beïnvloedt het legproces. Mogelijke stressfactoren zijn veranderingen in omgeving, warm weer, nieuwe toomleden, enz. 
5. Vroegtijdige leg: jonge hennen die kunstmatig worden gestimuleerd om eieren te leggen, zijn vatbaar voor legnood. Hun lichamen zijn niet volledig ontwikkeld en niet klaar voor de eierproductie. 
6. Grote of misvormde eieren: Het risico op eierbinding is groter bij kippen die te grote of misvormde eieren leggen. 
7. Eileider infecties: Infecties die het voortplantingsstelsel van de kip aantasten, veroorzaken spierzwakte en kunnen leiden tot legnood. 
8. Inwendige parasieten: Kippen met wormen in de darmen lopen meer kans om legnood te ontwikkelen.  

Zijn Bepaalde Rassen meer Vatbaar voor Legnood?

Ja, kleine kippenrassen zoals krieltjes lopen een hoger risico op legnood. Behalve dat het vaker voorkomt, is het legnood ook ernstiger bij kleinere kippenrassen dan bij grotere kippen.

Symptomen van Legnood

Van “pinguïnhouding” tot landuring blijven zitten in de legnest tot verlies van eetlust – er zijn verschillende symptomen van legnood. Laten we ze allemaal bekijken. 

1. Pinguïn Houding: Typisch symptoom van legnood is een pinguïnhouding, waarbij de kip de poten wijd open zet en het lichaam rechtop, een teken van algeheel ongemak.  
2. Zit vaak in Legnest: De kip bezoekt de legnest vaak maar kan geen ei leggen. 
3. Pompen met de Staart: De kip hurkt laag tegen de grond en pompt de staart op en neer in een poging het ei te leggen. 
4. Opgezette Buik: De buik van de kip zal aanzienlijk groter zijn dan normaal. 
5. Kreupelheid: Als het achtergebleven ei druk uitoefent op de bekken zenuwen, kan de kip kreupel worden aan één of beide poten. 
6. Verlies van Eetlust: Kippen met legnood hebben een verminderde eetlust en zullen minder drinken.   
7. Diarree: Diarree is een veel voorkomend teken omdat de cloaca ontspannen is en geen goede ontlasting kan vormen. 
8. Constipatie: Kleinere kippen kunnen constipatie krijgen in plaats van diarree als het ei de darmen onder druk zet. 
9. Veranderde Ademhaling: zware ademhaling (kortademigheid) is mogelijk als het vastzittende ei de luchtzakken onder druk zet. 
10. Trillen: De constante inspanning en mislukte legpogingen leiden tot uitputting en trillen. 
11. Cyanose: De kam kan blauwpaars worden vanwege een laag zuurstofgehalte veroorzaakt door ademhalingsproblemen. 

Diagnose van Legnood bij Kippen 

Als u vermoedt dat er een ei vast zit, voel dan aan de buik van de kip. Er zijn echter twee belangrijke dingen waarmee je rekening moet houden:

• Je moet extra voorzichtig zijn. Als je per ongeluk het ei breekt, kan de kip eigeelperitonitis (infectie) ontwikkelen – de normale bacteriën krijgen nu voedingsstoffen uit het gebroken ei. 
• Slecht verkalkte eieren zijn niet voelbaar, wat betekent dat de testresultaten vals negatief kunnen zijn. 

Dierenartsen gebruiken volgdende methodes om legnood vast te stellen.

• Röntgenfoto’s: deze geven een duidelijk beeld van de locatie van het ei in de eileider 
• Echografie: handig wanneer het om een windei gaat en daarom niet op een röntgenfoto te zien is 

Behandeling van Legnood

Afhankelijk van de ernst van de aandoening en de locatie van het ei, zijn er drie behandelingsopties: 

• Medicatie: De dierenarts zal de kip rehydrateren met injecteerbare vloeistoffen en calcium en vitamine D geven. Deze aanpak is succesvol in milde gevallen. 
• Percloacal Ovocentese : Als het ei zich dicht bij de cloaca bevindt, kan de dierenarts een grote naald gebruiken om de inhoud van het ei op te zuigen en de eierschaal te laten instorten. Hierdoor kan de lege schaal op natuurlijke wijze worden uitgeperst of verwijderd.
• Chirurgie : In ernstige gevallen en wanneer het ei niet zichtbaar is, moet de dierenarts het ei operatief verwijderen terwijl de kip onder algehele narcose is.  

Ongeacht de aanpak kan de dierenarts antibiotica aanbevelen als hij infecties vermoedt. Het is raadzaam om je kip probiotica te geven wanneer je antibiotica gebruikt. 

Als het vaak voorvalt dat je kip legnood heeft, overweeg dan hormonale therapie die de cyclus van de eiproductie zal aanpassen of, in ernstigere gevallen, euthanasie.   

Legnood bij Kippen Voorkomen

Legnood is nooit 100% te voorkomen. Er zijn echter verschillende dingen die je kan doen om het risico te verkleinen. Hier zijn enkele eenvoudige tips om legnood zo veel mogelijk te vermijden: 

• Zorg voor volledig en uitgebalanceerde voeding
• Gebruik hoogwaardige calciumsupplementen 
• Geef geen tafelrestjes of te veel lekkernijen die obesitas kunnen veroorzaken 
• Verminder stress tot een minimum 
• Zorg voor voldoende legnesten 
• Vermijd artificiële verlichting om de leg te stimuleren 

Samenvatting

Hoewel het vrij zeldzaam is, is legnood bij kippen een levensbedreigende aandoening die onmiddellijke aandacht vereist. Als kippenhouder is het belangrijk om te weten hoe je best eerste hulp verleent, maar ook dat hulp van een dierenarts nodig is.

Wil je meer weten over gezondheidsproblemen bij kippen, kijk dan op onze pagina ‘Gezondheid‘.

Gerelateerde Artikels:

12 Redenen Waarom Je Kip Windeieren Legt

Kalkpoten bij Kippen: Oorzaken en Behandeling

Bloedluizen in het Kippenhok: Hoe Aanpakken?

Kip Ontwormen: Alles over Wormen Bij Kippen

Snot bij Kippen: Alles over Infectieuze Coryza

Veerluis bij Kippen: Hoe Behandelen?

Verzuurde Krop bij Kippen

Veerluis bij Kippen: Hoe Behandelen?